Miasto i Gmina Gniew

Dom rodziny Bartkowskich – Czytelnia Ludowa

Budynek należący do znanej gniewskiej rodziny Bartkowskich położony jest przy ulicy pod Basztą. W okresie międzywojennym XX wieku znajdowała się w nim siedziba Towarzystwa Czytelni Ludowych oraz karczma.

Tu urodzili się zasłużeni dla Kościoła i Pomorza kapłani:

• Juliusz Bartkowski (1864–1939) kapłan, działacz narodowy i społeczny, zasłużony duszpasterz, proboszcz katedralny w Pelplinie, kanonik gremialny, wikariusz generalny, protonotariusz apostolski. Aresztowany przez Niemców zginął w zbiorowej egzekucji wraz z innymi kapłanami z Pelplina 20 października na terenie koszar w Tczewie.

• Tadeusz Bartkowski (1876–1953) kapłan, proboszcz i honorowy obywatel Nowego, radca duchowny, proboszcz w Lignowach (1938–1947) a następnie proboszcz w Gniewie (1947–1953).

Nieopodal czytelni ludowej znajdowała się niegdyś gospoda, która była ulubioną jadłodajnią niemieckiej części mieszkańców Gniewu. Jej właścicielem był Georg Domst. To właśnie tam, w okresie od 1920–1939 roku, odbywały się przyjęcia Niemieckiego Towarzystwa Śpiewaczego „Liedertafel” oraz zimowe imprezy niemieckich mieszkańców miasta.

Na belkach stropowych widniał wówczas wielki szyld z hasłem w języku niemieckim: „Tyle razy powinien sobie wypić każdy chłop, ile dni mieści w sobie cały rok – 365. A że co 4 lata tzw. «przestępny» nadejdzie, to i na jednej imprezie więcej się zejdzie” (wolny przekład).