Miasto i Gmina Gniew

Szpęgawsk – poszukiwani świadkowie i rodziny pomordowanych

Rozpoczęły się poszukiwania świadków i rodzin pomordowanych w Szpęgawsku jesienią 1939 r.  Instytut Filmowy Unisławskiego Towarzystwa Historycznego zwraca się z uprzejmą prośbą o pomoc w realizacji filmu dokumentalnego poświęconego zbrodni dokonanej przez Niemców w Lesie Szpęgawskim w 1939 roku.

Będzie to trzeci, po filmach „Karolewo 1939” i „Dąbrowa 1939”, odcinek serii „Zbrodnia pomorska 1939”, którą realizujemy wspólnie z Instytutem Pamięci Narodowej. Zapraszamy także wszystkie osoby i instytucje chętne do współpracy przy 3 odcinku serii dokumentalnej "Zbrodnia Pomorska". Kontakt email: uth1@wp.pl i tel. 793993981

Szpęgawsk to jedno z największych miejsc kaźni polskiej ludności cywilnej na Pomorzu Gdańskim w pierwszych miesiącach II wojny światowej. Z imienia i nazwiska znanych jest 2377 ofiar, a całkowitą liczbę szacuje się na ok. 5-7 tysięcy.

W temacie zbrodni szpęgawskiej Gniew zajmuje ważne miejsce. Wśród ofiar znalazło się ok. 100 mieszkańców miasta i gminy Gniew. Zamordowani zostali m.in. kapłani: proboszcz Leon Kurowski, Ignacy Budzisz i Bolesław Delewski, których upamiętnia tablica znajdująca się na ścianie kościoła św. Mikołaja,  nauczyciele, urzędnicy, kolejarze, ponad 30 pacjentów szpitala psychiatrycznego, którzy zostali uśmierceni w ramach akcji T-4, a także robotnicy, rolnicy i kupcy. Na szczególną uwagę zasługują biogramy księdza Augustyna Bukolta z Piaseczna, Ksawerego Pozorskiego z Piaseczna, organisty i członka Towarzystwa Powstańców i Wojaków, Lucjana Malaka – naczelnika poczty gniewskiej czy rodziny Orłowskich ze Szprudowa.

W Gniewie zlokalizowane były dwa miejsca odosobnienia. Był to dawny areszt sądowy oraz zamek krzyżacki, gdzie przetrzymywano i katowano więźniów przed masowymi egzekucjami w Lasach Szpęgawskich.